Cynrychiolaeth gyfrannol

Cynrychiolaeth gyfrannol

Math	system etholiadol
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae'r term cynrychiolaeth gyfrannol (Saesneg: Proportional representation; neu PR) fel arfer yn cyfeirio at system etholiadol fodern, ble ystyrir cyfran y bleidlais gan blaid, yn ogystal a'r person a gynrychiolir. Os yw 25% o'r bleidlais yn cael ei roi neu ei fwrw i un blaid neilltuol yna rhoddir yr un ganran o seddau i'r blaid honno. Canlynad hyn yw fod pob pleidlais yn cyfri tuag at ethol y cynrychiolydd ac felly ceir llai o bleidleisio strategol; mae'r dull hwn hefyd yn rhoi chwarae teg i bleidiau llai, i'r lleiafrifoedd.^[1][2][3]

Ceir dau fath: Rhestr Pleidiau a phleidlais sengl drosglwyddadwy:^[4]

• 
  Rhestr Pleidiau (cynrychiolaeth gyfrannol)
• 
  Pleidlais sengl drosglwyddadwy

Ceir trydydd math, sy'n gyfuniad o'r ddau yma, sef Cynrychiolaeth gyfrannol cymysg (mixed-member proportional representation), un o'r rhain yw Dull D'Hondt, sef y system a ddefnyddir gan Lywodraeth Cymru. Yma, ceir dwy bleidlais: un i'r blaid (ar y ffurflen 'Rhestr Pleidiau' a'r llall i'r person / y cynrychiolydd.^[2][5]

1. ↑ Mill, John Stuart (1861). "Chapter VII, Of True and False Democracy; Representation of All, and Representation of the Majority only". Considerations on Representative Government. London: Parker, Son, & Bourn.
2. ↑ ^{2.0 2.1} "Electoral System Design: the New International IDEA Handbook". International Institute for Democracy and Electoral Assistance. 2005. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-05-02. Cyrchwyd 9 Ebrill 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (help)
3. ↑ "Fair Voting/Proportional Representation". FairVote. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-12-08. Cyrchwyd 9 Ebrill 2014.
4. ↑ "Electoral Systems". ACE Electoral Knowledge Network. Cyrchwyd 9 Ebrill 2014.
5. ↑ "Additional Member System". Llundain: Electoral Reform Society. Cyrchwyd 28 Gorffennaf 2014.